Verhalenwerf
Tot haar dood woonde ze gewoon nog thuis, samen met zoon Jan (toen 59 jaar) die zich als vaste mantelzorger liefdevol over zijn moeder heeft ontfermd. In de weekenden werd de zorg afwisselend overgenomen door zijn zussen en broers.
Naar Nederland
In 1951 scheepten tussen 21 maart en 21 juni 12.000 Molukkers, Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen, vanuit Indonesië in voor Nederland. De Nederlandse regering beloofde de Molukse soldaten een eigen vrije staat, tijdelijk onderdak en behoud van werk. Omdat in Nederland een overschot was aan militairen, werden de Molukkers al tijdens de overtocht uit hun militaire functie gezet en massaal in kampen geplaatst. Het voelde als een dolk in de rug. Ze hadden gevochten voor de Nederlandse vlag en trouw gezworen aan het koningshuis.
Onder hen ook Armoes en Mariana Fatbinan, ‘oom en tante Fat’ en hun dochtertjes Lea en Fien. Op 10 mei 1951 vertrok het jonge gezin met de boot Fairsea vanuit Semarang naar Rotterdam. Daar kwamen zij op 5 juni 1951 aan. Na Amersfoort, een periode in Kamp Vught en Kamp Beugelen volgde in december 1962 de verhuizing naar de Lodderstraat in Hoogeveen. Armoes Fatbinan is altijd actief geweest als koorleider/dirigent en heeft diverse koren opgezet, zowel in Vugt als in Beugelen en Hoogeveen (Koor Emmanuel).
Tanimbar, Molukken
Mariana Fatbinan heeft vooral genoten. De aanloop, de aanspraak, de kerkbezoekjes, de dagbesteding, de buurtactiviteiten en de tv. Soaps, misdaadfilms en kijken naar het voetbalspel van haar favoriete club Ajax.
Na 1951 is ze nog vier keer terug geweest naar haar geliefde Tanimbar, op de Molukken, Indonesië. De laatste reis was in 2018, naar haar eigen wens, die ze samen met 17 familieleden heeft meegemaakt.
Naast vreugde en plezier heeft ‘tante Fat’ en haar gezin ook verdriet gekend. Naast het verlies van dochtertje Mirjam moest zij in 1991 afscheid nemen van zoon Lucas, in 2002 van haar echtgenoot en in 2010 van dochter Fien. In 2019 overleden twee bewoonsters van de Molukse gemeenschap, beiden werden 94 jaar. Dat maakte Mariana Fatbinan tot en met 2021, van de nog drie die in leven waren, de oudste inwoonster van de Molukse wijk.
Tijdens haar laatste nacht waren alle kinderen en partners bij elkaar, toen moeder de laatste woorden tot hen sprak : ‘Ik verlaat jullie en daarom geef ik jullie dit mee. Lain sayang lain (heb elkaar lief). Djauh dari mata, dekat di hati (uit het oog, niet uit het hart).’
Zoon Jan: ‘Haar levensles om naar elkaar om te zien in goede en slechte tijden en geen onderscheid te maken in jong en oud heeft ze ons meegegeven. Wij zullen haar blijven herinneren als liefdevol, goedlachs, creatief, recht voor de raap, intelligent, spontaan en ze nam geen blad voor de mond! Ze genoot van haar maandelijkse telefoongesprekjes met onze zus die in Nieuw-Zeeland woont, de kinderen die met Sint Maarten bij haar in de woonkamer kwamen zingen en als de hele familie op Tweede Kerstdag bij elkaar kwam. Wat ze ook mooi vond is dat iedereen met haar op de foto wilde. Haar geloof in God heeft haar sterk gemaakt. Ze bad elke dag. We gaan haar missen.’
Op de dag van haar uitvaart brachten bewoners en andere belangstellenden de laatste groet tijdens een ereronde in de Molukse wijk. Mariana Fatbinan liet haar kinderen, 22 kleinkinderen en 22 achterkleinkinderen na.
Gita Lopulisa
De verhalen zijn, na het afnemen van een interview, met toestemming van de personen zelf of kinderen/familie geplaatst.
April 2021